سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‏های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران

تعاملات اجتماعی از عناصر بنیادین هر جامعه‏ای محسوب می‏شود. بر اساس دیدگاه شبکه، روابط و پیوندها به عنوان سرمایه اجتماعی محسوب می‏شوند و فرد از طریق آن‏ها به منابع و حمایت‏های موجود در شبکه دسترسی می‏‏یابد. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه سرمایه اجتماعی شبکه زنان و مردان در تهران می‏باشد. فرض بر آن است که زنان و مردان به دلیل تفاوت در ساختار زندگی و به دلیل نابرابری‏های جنسیتی، دارای سرمایه اجتماعی متفاوت می‏باشند. تفاوت در سرمایه اجتماعی شبکه، در ابعاد ساختی (اندازه و ترکیب شبکه)، تعاملی (فراوانی تماس، صمیمیت) و کارکردی (حمایت‏ها) مطرح می‏باشد. در این پژوهش که با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه انجام شده است‏‏، تأثیر جنسیت و متغیرهای زمینه‏ای بر سرمایه اجتماعی شبکه مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری را افراد 18 سال به بالای تهران تشکیل می‏دهند. حجم نمونه 320 نفر است که با روش نمونه‏گیری خوشه‏ای با احتمال متناسب با حجم انتخاب گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شبکه‏های زنان و مردان از نظر ساخت (اندازه و ترکیب شبکه) تفاوت‏های قابل ملاحظه‏ای ندارند، اما از نظر خصوصیات تعاملی و کارکردی متفاوت می‏باشند. زنان انواع زنانه‏تر حمایت (عاطفی) و مردان انواع مردانه‏تر حمایت (مالی و اطلاعاتی) را فراهم می‏کنند. افراد شاغل و متاهل سرمایه اجتماعی بالاتری دارند. آنچه که شبکه روابط زنان و مردان را از هم متمایز می‏سازد، فرصت‏ها و محدودیت‏هایی است که زنان و مردان دارند و ناشی از نابرابری‏های جنسیتی و عدم توزیع برابر امکانات و فرصت‏ها در جامعه می‏باشد.